System dozoru elektronicznego daje możliwość odbywania kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w miejscu stałego pobytu.
W oznaczonym przez Sąd Penitencjarny czasie w wymiarze nieprzekraczającym 12 godzin na dobę skazany może przebywać poza miejscem dozoru, co związane jest z umożliwieniem skazanemu pracy zarobkowej, czy wykonywania bieżących czynności życia codziennego.
Skazany przez cały czas ma zainstalowany na kostce nadajnik, który komunikuje się ze znajdującym się w domu urządzeniem rejestrującym.
Sądem właściwym do udzielenia zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest Sąd Penitencjarny – Sad Okręgowy właściwy miejscowo dla miejsca stałego pobytu skazanego, lub w przypadku, gdy kara pozbawienia wolności w formie izolacyjnej jest już wykonywana, Sąd Okręgowy miejscowo właściwy z uwagi na miejsce wykonywania kary.
W obowiązującym obecnie stanie prawnym udzielenie zezwolenia jest możliwe jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:
1) wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego (multirecydywa);
2) jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary;
3) skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
4) osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h § 3;
5) odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1.
Skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.
W świetle powyższego nadmienić trzeba, że system dozoru elektronicznego nie będzie mógł zostać zastosowany w stosunku do skazanego, co do którego orzeczono karę pozbawienia wolności wyższą niż jeden rok i 6 miesięcy i pozostająca do wykonania kara jest równa bądź niższa niż jeden rok i 6 miesięcy.
Skazany musi posiadać stałe miejsce pobytu i o ile zamieszkują z nim osoby pełnoletnie, to muszą wyrazić zgodę na przeprowadzanie przez upoważniony podmiot dozorujący czynności kontrolnych w miejscu stałego pobytu, polegających na sprawdzeniu prawidłowości funkcjonowania elektronicznego urządzenia rejestrującego oraz nadajnika chyba, że pomimo braku zgody wykonanie kary w systemie dozoru elektronicznego w sposób oczywisty nie wiąże się z nadmiernymi trudnościami dla osoby, która tej zgody nie wyraziła, i narusza jej prywatność jedynie w nieznacznym stopniu.
Najczęściej skazani składają wniosek o dozór elektroniczny, gdy odbierają wezwanie do stawienia się w zakładzie karnym.
Spełnienie przez skazanego warunków formalnych daje Sądowi możliwość zezwolenia na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego, ale nie oznacza, że zezwolenie zostanie udzielone.
Aby Sąd Penitencjarny wyraził zgodę konieczne jest uznanie, że cele kary zostaną osiągnięte w przypadku, gdy kara nie będzie wykonywana w izolacji penitencjarnej.
Sąd bada wówczas dotychczasowy sposób życia skazanego, jego warunki osobiste, sytuację rodziną, wykonanie obowiązków nałożonych w wyroku skazującym, uprzednią karalność, jak również rodzaj przestępstwa za które nastąpiło skazanie.
W odniesieniu do osób, które rozpoczęły odbywanie kary istotne znaczenie będzie miała opinia o skazanym z okresu wykonania kary sporządzona przez administrację zakładu karnego.
Idealna sytuacja ma miejsce wówczas, gdy to administracja zakładu karnego występuje z wnioskiem o udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Wówczas szanse powodzenia są bardzo wysokie.